Uitgebreid plannen of gewoon beginnen met schrijven? Verleden tijd of tegenwoordige tijd? Schrijf je op papier of op een computer of laptop? Allemaal vragen die vaak genoeg aan schrijvers gesteld worden. Een andere vraag die vaak gesteld wordt is of je begint bij het begin van je verhaal of dat je juist kris-kras door elkaar heen schrijft. Dat is het onderwerp waar ik in deze blog naar wil kijken. Wat doe ikzelf graag? En wat zijn de voor- en nadelen van beide strategieën? Lees het hieronder!

Eerst even het verschil tussen lineair en chronologisch. Ik had de titel van deze blog eerst (Niet) Chronologisch Schrijven genoemd, maar chronologisch is natuurlijk niet helemaal hetzelfde als lineair. Bij chronologisch schrijf je in de volgorde van de tijd. Alle gebeurtenissen waar je over schrijft schrijf je achter elkaar aan. Bij lineair schrijf je in dezelfde volgorde als waarin je de scènes in je boek wilt hebben. Een flashback die teruggaat in de tijd schrijf je dus op de plek in het verhaal waar je hem terug wilt laten komen, in plaats van op het moment in de tijd, wat het bij chronologisch zou zijn. Ook kan je sommige scènes juist ergens anders in het verhaal laten terugkomen, dan waar hij zich precies in de tijd plaats vindt.

Ikzelf schrijf meestal van het begin tot het einde. Lineair dus. Zelfs bij het bedenken van mijn verhaal begin ik vaak bij het begin, waardoor ik meestal het einde pas later bedenk in het schrijfproces. Ik heb zelfs verhalen geschreven, waarbij ik de eerste paar hoofdstukken al precies had uitgedacht voordat ik begon met schrijven, maar waarvan ik nu nog steeds geen einde heb gevonden. Meestal schrijf ik ook chronologisch in de tijd, al zijn er ook een aantal verhalen waar flashbacks in voorkomen. De flashbacks schrijf ik dus tussen de ‘normale’ scènes door. Dit zorgt ervoor dat ik weet wat de verhouding is tussen de flashback en het normale tijdspad. Ik weet tijdens het schrijven wat de informatie is die de lezer heeft gekregen en ik kan dus precies de informatie geven die ik wil geven.

Lineair schrijven

Het voornaamste voordeel van lineair schrijven is dat je precies schrijft wat je aan de lezer gaat vertellen. Het verhaal zit dan meteen logisch in elkaar. Er wordt uitgebreider beschreven wat de lezer op dat moment moet weten en alle scènes lopen ook vloeiend in elkaar over. Doordat je lineair schrijft en vaak ook chronologisch weet je ook precies waar je bent in het verhaal en hierdoor kan je beter bepalen wat de rest van de scènes moeten worden. In mijn geval gaat het verhaal (en meestal ook de karakters) vaak zijn eigen leven leiden, waardoor ik niet zo veel moeite hoef te doen om alle scènes te schrijven. Als ik niet lineair zou schrijven zou ik uit die flow raken en wordt alles dus een stuk moeilijker.

Het probleem is dan wel weer dat er weinig flexibiliteit zit in het schrijven van het verhaal. Wat nou als de perfecte scène al bijna in je vingers zit, maar je moet eerst die andere 24 scènes nog schrijven voordat je daar aan toe bent? Je houdt jezelf en je potentie tegen als je jezelf niet toestaat om de scènes te schrijven waar je op dat moment enthousiast over bent. Daarnaast kan het ook nog je schrijfplezier bederven als je scènes móét schrijven, omdat dat nou eenmaal de logische volgorde is in je verhaal.

Niet-lineair schrijven

Dus soms lukt het met bepaalde scènes gewoon even niet. Soms zijn bepaalde scènes zo lastig of vervelend dat je ze gewoon nu even niet wilt schrijven. Het kan heel goed zijn voor je schrijfplezier om juist te schrijven wat je wilt schrijven of wat op het moment dat het in je naar boven komt. Het is vast ook minder frustrerend om precies te schrijven waar je zin in hebt, omdat je over de moeilijkere stukken heen kan stappen. Totdat je er klaar voor bent, dan.

Want dat brengt me ook precies bij een van de problemen met niet-lineair schrijven. Want wat nou als je klaar bent met alle leuke, interessante en uitdagende stukken? Wat als alleen de saaie en vervelende stukken overblijven? Dan wil je die waarschijnlijk nog steeds niet schrijven, of je gaat het uitstellen om de leukere klusjes te doen in plaats van verder te werken aan het verhaal.

Ik heb zelf nog niet veel niet-lineair geschreven, totdat het hele verhaal af was en het alleen maar om het toevoegen van scènes ging. Toch kan ik het me ook voorstellen dat het na het schrijven van alle scènes ook lastig is om alle verschillende stukken aan elkaar te plakken. Omdat je niet lineair schrijft gaan er overgangen verloren die je bij lineair schrijven bijna automatisch zou invoegen. Voor niet-lineair schrijven moet je waarschijnlijk ook nog goed plannen. Je moet weten wat de meeste scènes gaan worden, want anders wordt het een warboel aan scènes die niet op elkaar aansluiten.

Ik zelf vind het nog steeds fijn om lineair te schrijven. Het is nou eenmaal hoe het in mij zit en in mijn hoofd begin ik ook vaak te fantaseren over een verhaal bij het begin. Toch wil ik mezelf ook wel wat meer de ruimte gunnen om het een keer anders te doen. Om een keer wel die coole scène te schrijven waar ik zo om zit te popelen. Want zoals ik al eerder zei kan dat wel degelijk mijn schrijfkwaliteiten ten goede doen.

En nu jij! Wat heeft jouw voorkeur? En waarom? Laat het weten in de reacties hieronder.